Quá trình chuyển đổi sang phương pháp kê khai cùng với sự vào cuộc của các cơ quan quản lý và sự đồng hành từ các giải pháp công nghệ, tài chính toàn diện, các hộ kinh doanh Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để chuyên nghiệp hóa hoạt động, phát triển bền vững và đóng góp mạnh mẽ hơn vào nền kinh tế tư nhân.
Tại Hội thảo “Tháo gỡ băn khoăn cho hộ kinh doanh bỏ thuế khoán” sáng ngày 12/09, các chuyên gia đến từ Hiệp hội tư vấn thuế, ngân hàng đã đưa ra những giải pháp công nghệ, tài chính để hộ kinh doanh hoạt động chuyên nghiệp hơn.
Từ ngày 01/01/2026, chính sách thuế khoán chính thức bị bãi bỏ đánh dấu bước ngoặt lớn trong quản lý thuế đối với hàng triệu hộ kinh doanh trên cả nước. Điều này đồng nghĩa các hộ kinh doanh sẽ không còn nộp thuế theo mức khoán cố định mà cần minh bạch hóa doanh thu, chi phí, lợi nhuận.
Đây là cơ hội để các hộ kinh doanh tiếp cận nguồn vốn vay, mở rộng quy mô và chuyển đổi thành doanh nghiệp dễ dàng hơn. Tuy nhiên, sự thay đổi này cũng đặt ra không ít thách thức: Làm như thế nào và bắt đầu từ đâu để tuân thủ đúng quy định, tránh những thủ tục phức tạp và rủi ro không đáng có?
Bước chuyển mình bắt buộc và lợi ích dài hạn
Theo bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội tư vấn Thuế Việt Nam, việc áp dụng phương pháp kê khai thuế là xu thế tất yếu. Phương pháp kê khai là phương pháp khai thuế, tính thuế theo tỷ lệ trên doanh thu thực tế phát sinh theo kỳ tháng hoặc quý.
Đối tượng chuyển đổi là hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và lĩnh vực công nghiệp, xây dựng có số lao động tham gia BHXH bình quân từ 10 người trở lên hoặc tổng doanh thu của năm trước liền kề từ 3 tỷ đồng trở lên; hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ có số lao động tham gia BHXH bình quân năm từ 10 người trở lên hoặc tổng doanh thu của năm trước liền kề từ 10 tỷ đồng trở lên.
Khi chuyển sang kê khai, hộ kinh doanh bắt buộc phải thực hiện chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ theo Thông tư 88. Dù quy định đã được đơn giản hóa, nhiều người vẫn lo ngại về sự phức tạp và chi phí phát sinh. Tuy nhiên, bà Cúc khẳng định lợi ích mang lại là rất lớn. “Việc áp dụng sổ sách kế toán giúp chủ hộ nắm rõ lãi lỗ thực tế, quản trị dòng tiền hiệu quả và đưa ra quyết định kinh doanh chính xác hơn. Đây cũng là nền tảng để tiếp cận vốn ngân hàng và các nguồn đầu tư thuận lợi”.
Một điểm quan trọng được làm rõ là hộ kinh doanh kê khai vẫn tính thuế trên doanh thu nhân với tỷ lệ cố định, chứ không phải tính lợi nhuận (doanh thu trừ chi phí) như doanh nghiệp. Hơn nữa, hộ kinh doanh cũng không phải thực hiện quyết toán thuế năm, giúp giảm đáng kể gánh nặng thủ tục.
Về vấn đề hàng tồn kho không có hóa đơn đầu vào, cũng là nỗi lo lớn nhất của nhiều tiểu thương, bà Cúc trấn an: “Thuế được tính trên doanh thu bán ra, không đánh trên hàng tồn kho. Cơ quan thuế kiểm tra tồn kho chủ yếu để đảm bảo nguồn gốc hợp pháp của hàng hóa. Với những hàng hóa đã mua từ trước, hộ kinh doanh vẫn kê khai bán ra và nộp thuế bình thường”.
Các mức thuế suất và quy định mới
Cách tính thuế được đơn giản hóa theo công thức: Thuế phải nộp = Doanh thu tính thuế x Tỷ lệ thuế. Các mức tỷ lệ thuế suất áp dụng cho từng ngành nghề như sau:
Phân phối, cung cấp hàng hóa (bán buôn, bán lẻ): 1.5% (1% GTGT + 0.5% TNCN).
Dịch vụ, xây dựng (không bao thầu nguyên vật liệu): 7% (5% GTGT + 2% TNCN).
Sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu (bao gồm dịch vụ ăn uống, cà phê, cắt tóc…): 4.5% (3% GTGT + 1.5% TNCN).
Cho thuê tài sản: 10% (5% GTGT + 5% TNCN).
Hoạt động khác: 2%.
Đối với kinh doanh trên các nền tảng số, quy định cũng rất rõ ràng. Bà Cúc cho biết các sàn thương mại điện tử có chức năng thanh toán sẽ tự động khấu trừ và nộp thuế thay cho người bán. Đặc biệt, với hình thức livestream bán hàng hưởng hoa hồng, nếu cá nhân đăng ký hộ kinh doanh, thuế suất chỉ là 7%. Ngược lại, nếu không đăng ký, khoản hoa hồng này sẽ bị tính thuế TNCN theo biểu thuế lũy tiến (lên đến 35%), có thể tạo ra nghĩa vụ thuế rất lớn.
Giải pháp toàn diện từ công nghệ đến tài chính
Trước những băn khoăn về việc triển khai, các doanh nghiệp đã mang đến những công cụ hỗ trợ đắc lực. Bà Bùi Thị Trang – Giám đốc Khối Giải pháp Bán lẻ, CTCP MISA chỉ ra những khó khăn thực tế như quản lý bán hàng đa kênh, xuất hóa đơn cho các mặt hàng giá trị nhỏ, hay hoàn thiện sổ sách kế toán.
Để giải quyết bài toán này, MISA đã ra mắt bộ giải pháp Misa Airsoft, một ứng dụng “tất cả trong một” trên điện thoại. “Chỉ với một chiếc smartphone, chủ hộ có thể lên đơn bằng giọng nói, tự động xuất hóa đơn điện tử gửi cơ quan thuế, và kê khai thuế trực tuyến. Mọi thao tác đều được gói gọn trong một ứng dụng duy nhất”, bà Trang chia sẻ. Giải pháp này giúp tự động hóa gần như toàn bộ quy trình, phù hợp với cả những chủ hộ lớn tuổi hay không am hiểu công nghệ.
Song song với công nghệ, nguồn vốn là yếu tố quan trọng. Ông Ngô Bình Nguyên – Giám đốc phân khúc hộ kinh doanh, Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) cho biết VPBank là ngân hàng tiên phong có một phân khúc riêng chuyên phục vụ hộ kinh doanh, thấu hiểu những khó khăn và nhu cầu đặc thù của nhóm khách hàng này. VPBank cam kết đồng hành cùng hộ kinh doanh trong suốt quá trình phát triển, từ khởi nghiệp đến khi trở thành doanh nghiệp lớn.
Ngân hàng đã tung gói tín dụng 20,000 tỷ đồng với các chính sách: Vay thế chấp lãi suất siêu ưu đãi chỉ từ 3.99%/năm; vay tín chấp hạn mức lên đến 1 tỷ đồng không cần tài sản đảm bảo. Thẻ tín dụng doanh nhân Com-Credit cũng là công cụ tài chính mạnh mẽ cho phép hộ kinh doanh mua hàng trả sau với thời gian miễn lãi lên đến 58 ngày, hỗ trợ đắc lực cho việc nhập hàng và thanh toán quốc tế.
“Chúng tôi không chỉ cung cấp vốn, mà còn đồng hành cùng sự phát triển của hộ kinh doanh thông qua các giải pháp quản lý dòng tiền và thanh toán chuyên biệt“, ông Nguyên khẳng định.
Trong trường hợp cần sự hỗ trợ chuyên sâu về pháp lý, bà Lê Thị Thu Hương – Chủ tịch Hội tư Vấn và Đại lý Thuế TPHCM HTCAA khuyến nghị các hộ kinh doanh có thể tìm đến dịch vụ đại lý thuế. “Các đại lý thuế sẽ thay mặt hộ kinh doanh thực hiện mọi thủ tục, giải trình với cơ quan thuế và liên đới chịu trách nhiệm pháp lý, giúp chủ kinh doanh hoàn toàn yên tâm”, bà Hương cho biết.
Quá trình chuyển đổi sang phương pháp kê khai cùng với sự vào cuộc của các cơ quan quản lý và sự đồng hành từ các giải pháp công nghệ, tài chính toàn diện, các hộ kinh doanh Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để chuyên nghiệp hóa hoạt động, phát triển bền vững và đóng góp mạnh mẽ hơn vào nền kinh tế tư nhân.
Minh Tuấn
